Dit bouwproject uit de jaren 90 maakt vastgoed in de toekomst duurzamer

Tegenwoordig heeft iedereen het over duurzaamheid, maar ook in de jaren ’90 was het al een belangrijk onderwerp van gesprek. Er ontstonden toen al unieke duurzame projecten waar we vandaag de dag nog steeds van kunnen leren. Een bezoek aan Marleen Kaptein, een van de initiatiefnemers van de duurzame wijk Lanxmeer in Culemborg, leverde het bewijs.

Duurzaamheid in de jaren 90

Begin jaren 90 kwam de overheid met het plan om woonwijken duurzaam te ontwikkelen, in de vorm van Vinex-wijken. De ambitie was er, maar er was 1 groot obstakel: de consument wilde volgens de overheid nog niet betalen voor duurzaamheid. ‘Het budget voor milieumaatregelen werd beperkt en commerciële projectontwikkelaars kwamen al snel in de lead. Zo kwam er van een duurzame uitvoering weinig terecht’, vertelt Marleen Kaptein zichtbaar teleurgesteld. ‘Dat was echt zonde, want de tijd was er rijp voor en Vinex-wijken boden de ideale condities om een duurzame infrastructuur te creëren.’

In de jaren ’90 moest de consument het doen met leuzen als ‘een beter milieu begint bij jezelf’ en ‘korter onder de douche’. Maar daar inspireer je mensen niet mee. Ik wilde een brug slaan tussen milieubeleid van de overheid en mensen in de samenleving door in de praktijk oplossingen te laten zien.

– Marleen Kaptein, initiatiefnemer EVA-Lanxmeer

De praktijk moest het goede voorbeeld geven

Het lukte de overheid maar niet om de mensen te bereiken met hun milieubeleid en dit zette Marleen aan het denken.  ‘Ik dacht: laat dan eerst eens zien in de praktijk wat het betekent om in een milieuvriendelijke wijk te wonen. Want het verhoogt de kwaliteit van ons eigen leven.’ Vanuit dit uitgangspunt schreef Marleen een projectvoorstel voor een landelijk voorbeeld voor duurzame gebiedsontwikkeling. ‘In eerste instantie heb ik mijn plannen gedeeld met een aantal mensen uit mijn netwerk, zoals  architecten, landschapsarchitecten en mensen uit de energiesector. Met hen heb ik een programma van eisen gemaakt voor de ontwikkeling van minimaal 200 duurzame woningen inclusief infrastructuur, een stadsboerderij en een maatschappelijk centrum.‘

Duurzame woonwijk EVA-Lanxmeer in een stroomversnelling

Eind 1994 was het plan klaar en werd de Stichting E.V.A. – Ecologisch Centrum voor Educatie, Voorlichting en Advies – opgericht. Bestuursleden waren o.a. hoogleraren van de TU Delft, de WUR, een landschapsarchitecte van VROM en een energie-expert. Vervolgens kwam het project in een stroomversnelling: ‘Binnen een week had gemeente Culemborg van ons gehoord en zij waren zeer geïnteresseerd in dit project. Wij hadden een concept en zij hadden een locatie. Er was namelijk 28 hectare landbouwgrond beschikbaar gekomen voor een nieuwe bestemming rondom een beschermd waterwingebied vlak buiten de stad’, vertelt Marleen enthousiast. ‘Er kleefde wel een belangrijke voorwaarde aan: in de directe omgeving van het beschermde gebied mocht niet geheid worden. We moesten daardoor bouwen met een lichte fundering en dus houtskeletbouw toepassen. Dat was voor ons natuurlijk geen enkel probleem, want het paste bij onze duurzame doelstellingen. Hout is immers een stuk duurzamer dan beton.’

“Het was een perfecte match. Gemeente Culemborg herkende hun ambities in het concept van de Stichting E.V.A. en zij boden ons aan om gezamenlijk het project Lanxmeer te realiseren.

– Marleen Kaptein

Essentiele voorwaarden voor het succes van Lanxmeer

Belangrijke voorwaarden voor de realisatie van Lanxmeer waren een locatie en een goede partner. Die werden beiden gevonden in de gemeente Culemborg. ‘Het feit dat een gemeente het initiatief neemt om zo’n woonwijk te realiseren is essentieel. Zij boden aan om het plan gezamenlijk uit te voeren en zo ontstond een goede, gelijkwaardige samenwerking.’ Daarnaast droeg de betrokkenheid van verschillende partijen bij aan het succes van de duurzame wijk. ‘Voor de start hadden we al 80 geïnteresseerden die in de wijk wilden wonen. Dat hielp enorm en een aantal van hen heeft actief meegedacht bij de ontwikkeling van de wijk. Ook woningcorporatie BetuwsWonen was vertegenwoordigd. De Directie van Waterbedrijf Gelderland was in eerste instantie nog bezorgd over bouwplannen rondom hun gebied, maar na uitgebreide toelichting op onze doelstellingen werden ze zelfs enthousiast!’

Inclusiviteit en circulariteit maakt van Lanxmeer een geroemd project

Vandaag de dag is Lanxmeer een succes wat in binnen-en buitenland geroemd wordt om zijn vooruitstrevendheid. De woningen worden omgeven door een park dat door de bewoners onderhouden wordt, er is een prachtige boomgaard en er wordt standslandbouw bedreven. Huizen zijn gebouwd van herbruikbare materialen en er zijn vele mogelijkheden voor recreatie dicht bij huis.  Over alle details is nagedacht en ook de infrastructuur in de wijk sluit naadloos aan op het duurzame gedachtengoed. Marleen: ‘Kijk alleen al naar ons integraal waterconcept: alleen het toiletwater gaat nu nog het riool in. Schoon regenwater wordt van de daken naar meerdere vijvers langs het waterwingebied geleid en het huishoudelijke afvalwater wordt gezuiverd met behulp van helofytenfilters. Het vuile regenwater van de straten wordt naar zogenaamde wadi’s geleid (Water Afvoer Drainage Infiltratie), die water zowel kunnen vasthouden als infiltreren. Hiermee hebben we de kringloop bijna helemaal sluitend gemaakt.’

3 tips voor de toekomst

De boodschap die van Lanxmeer uitgaat is anno nu nog steeds actueel. Waar vandaag de dag vooral focus ligt op gasloos, CO2-reductie en klimaatadaptatie, zullen we ook een beweging moeten maken richting circulariteit. In de woningbouw wordt er – ook in duurzame wijken – nog bijna geen gebruik gemaakt van herbruikbare materialen of materialen die ‘terug in de keten’ komen. En dat terwijl 40% van de CO2-uitstoot komt van beton in de bouw. Daarom besluit Marleen met 3 samenvattende tips om toekomstige duurzame projecten ook tot een succes te maken:

  1. Zorg voor de juiste mensen op de juiste plek
    ‘Ik denk dat dit een belangrijke succesfactor was voor ons. Lanxmeer is gerealiseerd met betrokken vakmensen vanuit verschillende disciplines, waardoor we het project ook echt vanuit diverse invalshoeken hebben benaderd. Ook een partner met duurzame idealen zoals gemeente Culemborg is essentieel voor een goede samenwerking’.
  2. Denk integraal, leg verbindingen
    Er moet op een diepere manier gekeken worden naar de ruimtelijke inrichting. Het is dan ondenkbaar dat je je maar bij 1 thema houdt, zoals ‘energieneutrale huizen’ of ‘circulair bouwen’. We moeten integraal gaan denken, verbindingen leggen en gebruik maken van kansen die locaties bieden. Pas dan krijg je échte verandering en optimale verduurzaming.’
  3. Betrek belanghebbenden en laat ze meedenken
    ‘Participatie is super belangrijk voor het succes van een project. Zorg er dus voor dat je niet te afgebakend of te uitgewerkt een project instapt. Er moet ruimte zijn voor co-creatie. Daar wordt een project écht beter van!

Er zijn veel mogelijkheden, maar ook uitdagingen om circulaire initiatieven te implementeren in gebouwen en bouwprojecten. Bekijk hier hoe we je kunnen helpen bij het toekomstbestendig maken van gebouwen.

Contact Apeldoorn

CFP Green Buildings
J.C. Wilslaan 29
7313 HK Apeldoorn
+31 (0)55 355 5199
info@cfp.nl

Contact Naarden

CFP Green Buildings
Onderwal 16
1411 LV Naarden
+31 (0)55 355 5199
info@cfp.nl

Blijf op de hoogte! Meld je aan voor de nieuwsbrief.

Volg ons

Kies je segment