Nederland houdt zich volop bezig met verduurzamen. De veranderende wetgeving, stijgende energieprijzen en zorgen rondom klimaatverandering hebben ertoe geleid dat er steeds meer zonnepanelen op de Nederlandse daken te vinden zijn en de CV ketel steeds vaker wordt vervangen voor een (hybride) warmtepomp. De stijgende lijn is uiteraard een goede trend, maar heeft ook een keerzijde: netcongestie.
Het totale vermogen van zonnepanelen op daken van woningen groeide met ruim 30% in 2022 t.o.v. het jaar ervoor. Ook het aantal laadpalen en warmtepompen in Nederland nam enorm toe in 2022. Deze verduurzaming is hard nodig om de klimaatdoelen in 2030 en 2050 te kunnen bereiken, maar het heeft ook een keerzijde. De teruglevering van elektriciteit neemt toe, waardoor het net verzwaard moet worden. Netbeheerders hebben al voor duizenden kilometers aan nieuwe kabels aangelegd en er zijn honderden nieuwe transformatorhuisjes gerealiseerd, maar het elektriciteitsnet heeft het zwaar. Het net is overbelast. Met een duur woord wordt dit ‘netcongestie’ genoemd.
Als er sprake is van netcongestie, kan er op dat moment geen elektriciteit worden getransporteerd via het net. Dit probleem geldt zowel voor het terugleveren van opgewekte zonne-energie, maar ook voor het leveren van elektriciteit bij een nieuw gebouw, waar de vraag van elektriciteit groeit vanwege (hybride) warmtepompen en laadpalen.
In bovenstaande figuren heeft Netbeheer Nederland de netcongestie in beeld gebracht voor levering en teruglevering in Nederland. De kaart kleurt veelal oranje, wat betekent dat er voorlopig geen transportcapaciteit beschikbaar is (in afwachting van het congestiemanagement-onderzoek). In de regio’s die rood kleuren is er geen transportcapaciteit beschikbaar.
De meest logische oplossing voor netcongestie lijkt om het elektriciteitsnet een flinke upgrade te geven. Hier wordt door de netbeheerder jaarlijks al rond de € 2 miljard euro aan uitgegeven, ter vervanging en uitbreiding van het energienet. Dit is echter niet voldoende. Ook de vraag naar elektriciteit moet gereduceerd worden of op een andere manier worden vervuld. Dit kan op meerder manieren:
Met behulp van een energiescan, monitoring en energiebesparende maatregelen kan je flink wat energie besparen. Allereerst is het van groot belang om inzicht te krijgen in je huidig energiegebruik en actief energiemanagement uit te voeren. Zo kan sluipverbruik worden voorkomen of kunnen instellingen in technische installaties worden aangescherpt. Daarnaast kunnen ook diverse energiebesparende maatregelen worden uitgevoerd om energieverbruik te reduceren. Denk bijvoorbeeld aan het (na)isoleren van een gebouw of aan het plaatsen van duurzame installaties zoals een warmtepomp of zonnepanelen.
Wanneer je thuis zelf stroom opwekt door middel van zonnepanelen, is het belangrijk om je energiegebruik af te stemmen op je energieopwekking. Bijvoorbeeld door overdag de auto op te laden met zelf opgewekte energie. Hoewel het hierbij om relatief kleine vermogens gaat (in vergelijking met de utiliteit), gaat het onderaan de streep om een significant energiegebruik.
Op momenten dat er meer energie is geproduceerd dan verbruikt, kan deze energie worden opgeslagen. Zo komt deze energie niet op het elektriciteitsnet terecht. De opgeslagen energie kan op een later moment worden gebruikt, bijvoorbeeld om piekverbruiken te voorkomen. De meest voorkomende en bekendste vorm van energieopslag is opslag doormiddel van accu’s. Deze accu’s zijn er tegenwoordig in verschillende soorten, o.a. loodzuurbatterijen, lithium Ion batterijen en zoutwaterbatterijen.
Ook kan energie worden opgeslagen in water, thermische opslag, door water in een buffervat te verwarmen en dit warme water op een piekmoment te gebruiken. Hierdoor kan een hoog vermogen van bijvoorbeeld een warmtepomp voorkomen worden. Een andere vorm van thermische opslag is een Warmte- en Koude Opslag (WKO), hiervoor moeten echter wel bronnen worden aangeboord.
Bij congestiemanagement wordt de beperkte ruimte op het elektriciteitsnet beter verdeeld. Vraag en aanbod van elektra worden op elkaar afgestemd met verbruikers en producenten van elektra. De verbruikers/opwekkers krijgen dan een financiële vergoeding wanneer zij hun energiegebruik of -levering aanpassen op de situatie. Op momenten dat de vraag naar elektra hoog is, gaan de verbruikers die aangesloten zijn minder elektra gebruiken. Dit is bijvoorbeeld interessant voor bedrijven die veel energie produceren, zoals tuinders of boeren met veel zonnepanelen. Of een bedrijf dat veel energie afneemt, waarbij de afname of teruglevering tijdelijk aangepast kan worden.
Door zelf energie op te wekken, dit op te slaan en te gebruiken op momenten dat je het nodig hebt creëer je een zogeheten Virtual Power Grid. Dit kan zowel een individuele energievoorziening als een gemeenschappelijke energievoorziening zijn. Op momenten dat er niet genoeg duurzame energie gebruikt kan worden, kan een gasgenerator bijspringen. Op momenten dat er meer duurzame energie wordt opgewekt, wordt deze energie opgeslagen voor een later moment.
Het Virtual Power Grid kan natuurlijk ook gedeeld worden met bedrijven in de buurt die ook tegen netcongestie aanlopen. Het voordeel hierbij is dat bedrijven hun vraag en aanbod van energiegebruik op elkaar af kunnen stemmen. Zo kan het zijn dat het ene bedrijf overdag enorm veel energie opwekt wat het naastgelegen bedrijf kan gebruiken.
Wil je weten wat jij kunt doen om netcongestie te voorkomen? Neem contact met ons op en wij voorzien je graag van een advies op maat.