Deel 5: De weg naar gasloos met warmtepompen

In de serie Gasloos 2030 zijn in deel 4 de 5 stappen aan bod gekomen om op rendabele wijze een switch naar gasloos te maken. Een van de belangrijkste mogelijkheden is het toepassen van warmtepompen om gasloos te worden. De laatste jaren komen er dan ook steeds meer woningen en gebouwen met warmtepompen bij. In de pers komen vooral de mindere ervaringen naar voren. Maar er zijn ook positieve ervaringen met warmtepompen die al diverse seizoenen functioneren. Wat is de ervaring daarvan in de ontwerpfase en in de gebruiksfase? Dat lees je in deel 5 van de serie De weg naar gasloos 2030.

Praktijkvoorbeeld voor winkels

De meeste winkels worden in een periode van 5 tot 10 jaar gerenoveerd of opnieuw ingericht. Dat geeft meteen een natuurlijk moment om te kijken naar de verwarming en/of koeling van de winkel. Vaak zijn winkels traditioneel voorzien van CV-ketels met een radiator in het achtergebied, plafondunits voor verwarming in het winkeldeel en een warmtegordijn boven de deur. Meestal komt daar ook de wens bij voor koeling in de zomer in de vorm van een split-unit. Moderne splitunits kunnen koelen én verwarmen en zijn daarmee in principe een lucht-lucht warmtepomp.

Lucht-lucht warmtepomp

Een lucht- lucht warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en geeft het binnen ook weer af via lucht. Een lucht-lucht warmtepomp met meerdere binnen units (lucht verwarmers aan het plafond) kan ook als luchtgordijn dienen. Daarmee is er geen noodzaak meer voor een CV-ketel en radiatoren en kan de winkel gasloos worden gemaakt. De gasaansluiting kan worden opgezegd en er zijn geen vaste en variabele kosten voor gas meer. Daarbij is er met de keuze voor een warmtepomp ook een labelsprong te behalen op het energielabel.

Resultaten

Uit analyse van gasloze winkels en winkels met gas en elektra blijkt dat de kosten voor een gasloze winkel met een warmtepomp ongeveer €500,- lager liggen op jaarbasis. Praktijkervaringen in winkels leren echter wel dat een volgorderegeling van de luchtgordijnen en overige units goed ingeregeld moeten worden. Ook is het belangrijk om personeel een duidelijke bedieningsinstructie te geven.

Praktijkvoorbeeld voor te renoveren kantoren

Het Z-gebouw in Leeuwarden moest in 2016 uitgebreid gerenoveerd worden om dienst te kunnen doen als kantoor. Dit was hét moment voor de eigenaar Evert-Jan Hofstra om te kiezen voor een verregaandere renovatie en te gaan voor een energiezuinig en gasloos pand. Achteraf gezien heeft deze keuze voor de eigenaar en de huurders goed uitgepakt, maar er zijn vanuit de opgedane ervaring wel aandachtspunten aan te wijzen wanneer een pand met een warmtepomp naar gasloos wordt getransformeerd.

Met het oog op de toekomst naar gasloos met een warmtepomp

Het oude waterleidinggebouw met bouwjaar 1964 had energielabel E en werd verwarmd met conventionele CV-ketels. De muren en vloeren waren niet na-geïsoleerd en er was nog deels dubbel glas met lage isolatiewaarde aanwezig. Het pand had een monumentale status, waardoor de mogelijkheden om de gebouwschil aan te pakken beperkt en kostbaar waren. Toch is er gekozen om in te zetten op gasloos en label A. Volgens Hofstra was dit het natuurlijke moment om door te pakken en het gebouw zo energiezuinig mogelijk te maken. Hierbij speelde indirect ook de berichtgeving mee dat gasloos een eis zou kunnen worden in de verdere toekomst.

Grootste uitdaging op de weg naar gasloos

Het pand is inmiddels uitgerust met een VRF systeem dat gevoed wordt door warmtepompen. Doordat het pand volledig na-geïsoleerd is – en er zelfs driedubbel glas geplaatst is – is het mogelijk om op lagere temperaturen te verwarmen. Hiermee is een gasketel overbodig geworden. De bouwkundige aanpassingen of installaties bleken niet de grootste uitdaging bij deze transformatie, maar juist de plaatsing van de zwaardere elektriciteitsaansluiting door de netbeheerder. Doordat deze achter liep op de planning kon er pas vier dagen voor inhuizing van de huurder een vergroting van de aansluiting gerealiseerd worden.

Resultaten

Uiteindelijk  zijn de verwachtingen waargemaakt en presteert het systeem goed, zelfs in de extreme koude en warme perioden van het afgelopen jaar. De ruime capaciteit van het systeem zorgde ervoor dat er genoeg gekoeld of verwarmd kon worden. Ook zijn de energiekosten flink gedaald doordat er geen gasaansluiting meer is.

De ervaringen van de huurder

Huurder Vattenfall is eveneens tevreden over het klimaatsysteem. De Facility Host ontvangt weinig klachten van gebruikers en wanneer er klachten zijn, is het vaak al voldoende om goede instructies over het gebruik van het systeem te geven. Gebruikers kunnen de temperatuur overdag enkele graden aanpassen en ’s nachts worden de instellingen weer gereset zodat de basisinstellingen behouden blijven en temperaturen binnen het pand niet uit elkaar gaan lopen. Een groot voordeel van dit systeem is dat de temperatuur constanter is dan bij een conventioneel systeem met radiatoren. Daarnaast zijn er minder luchtstromen waar de gebruikers last van kunnen hebben.

Conclusie: met een warmtepomp richting gasloos loont

Wanneer er natuurlijke momenten optreden (zoals een verhuizing van een winkel of een grote renovatie), loont het om een goede analyse te maken van de duurzame mogelijkheden van het gebouw. Dan zal blijken dat verduurzaming en kostenbesparing hand in hand kunnen gaan. De operationele kosten dalen met terugverdientijden die ruim binnen de levensduur vallen. Een goede bedieningsinstructie voor gebruikers is belangrijk om de systemen goed te laten functioneren en om de gebruikers ook te laten bijdragen aan een verduurzaamde situatie.

Ga ook aan de slag met toekomstbestendig bouwen en neem contact met ons op voor meer informatie.