Planetary Boundary Proof: wat is het en waarom is het zo belangrijk?
Bij het verduurzamen van gebouwen wordt vaak als eerste gedacht aan het verlagen van het energieverbruik en daarmee de CO2-uitstoot. Dat is natuurlijk een goede eerste stap, maar als we kijken naar de totale impact van gebouwen op de planeet, dan is het verminderen van het energieverbruik niet genoeg. Gebouwen verbruiken namelijk ook enorme hoeveelheden grondstoffen en materialen. In dit artikel vertelt Boas Kraaijeveld meer over de impact van gebouwen op de aarde en wat de term ‘planetary boundary proof’ hiermee te maken heeft.
Planetary Boundaries
De focus bij duurzame gebouwen ligt grotendeels op het energieverbruik. Maar is dat wel terecht? Want zelfs energieneutrale gebouwen verbruiken nog steeds veel grondstoffen en hebben geen positieve impact op de biodiversiteit.
Er zitten grenzen aan wat onze ecosystemen aankunnen voordat ze onomkeerbaar veranderen. Deze grenzen – de zogenaamde Planetary Boundaries – zijn in kaart gebracht door Prof. dr. Johan Rockström en het Stockholm Resilience Centre. In de Planetary Boundaries zijn de grenzen vastgesteld waarbinnen de mensheid zich generaties lang zou kunnen blijven ontwikkelen. Maar… zoals te zien is in onderstaande figuur, zijn we al door meerdere grenzen heen gegaan. Met name biodiversiteit, de stikstof- en fosforcyclus, landgebruik (ontbossing) en klimaatverandering staan er slecht voor. Het is dus tijd voor actie om weer binnen de veilige zone te komen, oftewel Planetary Boundary Proof te worden.
Is circulair bouwen planetary boundary proof?
Als we inzoomen op Nederland, dan moeten we helaas ook de conclusie trekken dat we niet binnen de grenzen van onze planeet leven. Zo was het voor Nederland dit jaar op 27 april al Earth Overshoot Day, de dag waarin Nederland door alle grondstoffen heen is die de aarde (als elk land zoals Nederland zou leven) in een jaar kan produceren. Om dit om te buigen, moeten we het grondstofverbruik drastisch zien te verkleinen en de positieve impact weten te vergroten. De circulaire economie speelt hierin een belangrijke rol.
Met name voor gebouwen is de uitdaging enorm: ze zijn namelijk verantwoordelijk voor 40% van de uitstoot en verbruiken enorme hoeveelheden grondstoffen. Circulair bouwen zou de oplossing kunnen zijn. Circulair bouwen betekent namelijk dat alle grondstoffen in gesloten kringlopen blijven, zonder afval en schadelijke emissies, en tegelijkertijd een positief effect hebben op de natuurlijke omgeving. Dit geldt niet alleen voor nieuwbouw, maar ook voor bestaande bouw. Voor bestaande bouw zullen we de sloop moeten beperken of zelfs stoppen en ervoor zorgen dat we focussen op renovaties, het hergebruik van materialen en vergroenen van de omgeving.
‘Planetary Boundary Proof’ bouwen
Echt duurzame gebouwen zijn niet alleen energieneutraal en circulair, maar zijn ook natuurinclusief en dus ‘Planetary Boundary Proof’. Het terugbrengen van natuur heeft namelijk een positief effect op veel planetaire grenzen: het verbetert de biodiversiteit, de luchtkwaliteit en het landgebruik (aantal hectares natuur). Ook het haalt CO2 uit de lucht en houdt het water vast.
Groene daken, groene muren, Tiny Forests en stadsmoestuinen kunnen allemaal aangelegd worden op de ruimte die nu niet gebruikt wordt. Daarnaast kun je makkelijk ruimte creëren voor dieren en insecten, door bijvoorbeeld vogelkasten en bijenhotels op te hangen. Uiteindelijk is de opdracht simpel: tegels eruit, groen erin en alle muren en daken vullen met groen. Er zijn gelukkig al meerdere pioniers die bewijzen dat dit kan. Natuurinclusief bouwen brengt maximale voordelen met zich mee voor de planeet en de mens zelf. Een echte win-win dus.
Wat kun je als gebouweigenaar doen?
Een goede start voor gebouweigenaren is het gebruiken van de BREEAM methodiek als handleiding voor het verduurzamen van gebouwen. BREEAM is een integrale certificering die gebouwen niet alleen beoordeelt op energie, maar ook op materiaalgebruik, biodiversiteit, gezondheid, vervuiling en meer. BREEAM Excellent en Outstanding gecertificeerde gebouwen zijn goed op weg voor Planetary Boundary Proof. Vooral het integreren van groen heeft vele voordelen. Groene gebouwen hebben namelijk niet alleen een positief effect op de natuur, maar ook op de mens zelf. Zo kan alleen al het uitzicht op groen de productiviteit al met 15% verhogen. Een win-win-win, voor zowel de gebouweigenaar en de gebruiker als de planeet.
