Duurzaamheid in het DNA: Paleis Het Loo bereikt BREEAM Excellent
Vier jaar renovatie, duizenden details, een missie om historie en toekomst samen te brengen. En nu, een kroon op het werk: Paleis Het Loo heeft het BREEAM-NL In-Use Excellent-certificaat behaald. Een indrukwekkende prestatie voor een gebouw dat al sinds de 17e eeuw historie ademt. Zoals Johan Splint van Paleis Het Loo het treffend samenvat: “Duurzaamheid zit bij onze medewerkers in het DNA. Dat is wat deze prestatie mogelijk heeft gemaakt.”
Duurzaamheid in het DNA
Bij Paleis Het Loo is duurzaamheid geen los project of beleidsstuk: duurzaamheid is een vanzelfsprekend onderdeel van de organisatiecultuur. “Als het kan, doen we het gewoon,” zegt Johan Splint, Clusterhoofd Bedrijfsvoering bij Paleis Het Loo. Dat zie je overal terug: van chemievrije tuinen en lokale leveranciers tot circulaire tentoonstellingen en het vervangen van álle 55.000 lampen door LED, inclusief de monumentale kroonluchters.
Ook in de dagelijkse praktijk zit duurzaamheid diep verweven. Zo werken de tuindienst en veertig vrijwilligers volledig chemievrij in de paleistuinen, geholpen door duizenden natuurlijke ‘medewerkers’ zoals insecten. Bezoekers kunnen bovendien letterlijk proeven van duurzaamheid: veel gerechten in het museumrestaurant komen rechtstreeks uit eigen tuin. Alles op het bord is lokaal, vers én duurzaam. Zelfs de prints in tentoonstellingen dragen een duurzaamheidskeurmerk, en decorpanelen worden hergebruikt van eerdere exposities.
“We denken echt samen na over hoe het beter kan,” vertelt Johan. “We hebben een eigen werkplaats en timmerschuur waarin we materialen hergebruiken. Duurzaamheid is hier geen slogan; het is een manier van werken.”
Van intuïtieve aanpak naar aantoonbare verduurzaming
Veel duurzame maatregelen werden al intuïtief toegepast, lang voordat er officiële trajecten waren. “De betrokkenheid van iedereen, van tuinman tot conservator, heeft het verschil gemaakt,” vertelt Johan. Om al die inspanningen te structureren en inzichtelijk te maken, koos Paleis Het Loo voor het BREEAM certificeringstraject.
Het resultaat mag er zijn: Paleis Het Loo behaalde niet alleen het BREEAM Excellent-certificaat, maar ook een A-label voor energieprestaties. Een uitzonderlijke prestatie voor een gebouw uit de 17e eeuw.
Het verduurzamen van een historisch pand vraagt om precisie en doorzettingsvermogen. Alleen al het verkrijgen van een energielabel bleek een enorme uitdaging.
“De opname duurde meerdere dagen: alleen al het opmeten van de ramen was een enorme klus, met veel verschillende maten, typen en soorten glas – en lang niet overal waren tekeningen beschikbaar. Het is echt maatwerk.”
De kracht van onzichtbare verduurzaming
De grootste verduurzamingsslag vond plaats ondergronds. Met de ondergrondse uitbreiding van 5.000 m² kreeg Paleis Het Loo een eigen centrale energieruimte met warmte- en koudeopslag (WKO). Vier warmtepompen en meer dan 30 tussenmeters zorgen voor optimaal energiebeheer. En de bezoekers? Die merken daar niets van.
“We hebben groots verduurzaamd zonder het historische beeld aan te tasten,” benadrukt Johan.
BREEAM: meer dan een certificaat
Voor Paleis Het Loo was BREEAM geen vinkje, maar een instrument om een breed gedragen, integrale aanpak te waarborgen. BREEAM kijkt verder dan energie: het gaat ook om biodiversiteit, landgebruik, materialen en waterbeheer – precies de thema’s die voor het paleis essentieel zijn. Dankzij BREEAM werd verduurzaming onderdeel van élke keuze en élk project. Jacolien, lid van het projectteam, vertelt: “BREEAM was niet alleen iets van techniek of marketing. Iedereen wist wat het betekende. Of je nu een tentoonstelling maakt of een leverancier kiest: overal maken we bewuste afwegingen.”
Ook buiten de gebouwen werd creatief gedacht. Een mooi voorbeeld is hoe een probleem werd omgezet in een kans: rondom de bomen op het terrein werden taluds aangelegd met bloemen en kruiden. Er werd te dicht bij de bomen geparkeerd, waardoor wortels beschadigden. Nu is diezelfde plek een beleving van biodiversiteit – en een zichtbaar duurzaam verhaal.
Samenwerking met CFP Green Buildings
Paleis Het Loo werd in 2023 opnieuw in gebruik genomen. Omdat een gebouw minimaal één jaar in gebruik moet zijn voordat het BREEAM-NL In-Use gecertificeerd kan worden, was dit hét moment om het traject officieel te starten. Tijdens het certificeringstraject stond Paleis Het Loo niet alleen. CFP Green Buildings stelde het energielabel op, adviseerde over te nemen maatregelen, begeleidde het BREEAM-certificeringstraject en hielp het team om de duurzame ambities scherp te formuleren en te borgen. “We zaten vanaf het begin op dezelfde golflengte,” blikt Johan terug. “CFP stelde de juiste vragen, gaf praktische handvatten en hielp ons om alles goed te documenteren.”
Ook CFP merkte de uitzonderlijke betrokkenheid van Paleis Het Loo. “Het was bijzonder hoeveel medewerking we kregen,” zegt Sander van CFP. “De motivatie en samenwerking door alle lagen van de organisatie heen maakten het verschil.”
Tips voor het verduurzamen van monumenten
Voor beheerders van andere monumentale panden die willen verduurzamen, heeft Paleis Het Loo een duidelijke boodschap: begin gewoon, want elke stap vooruit telt. Maak duurzaamheid onderdeel van elke beslissing, bouw een gemotiveerd projectteam waarbij brede betrokkenheid het verschil maakt, en zie duurzaamheid niet als beperking maar als een kans om erfgoed toekomstbestendig te maken. Duurzaam succes vraagt om intrinsieke motivatie, teamwork en de durf om uitdagingen om te zetten in kansen. Paleis Het Loo bewijst dat het mogelijk is: met liefde voor erfgoed én oog voor de toekomst.
Wil je meer weten over het behalen van hetzelfde BREEAM certificaat als Paleis Het Loo of ben je geïnteresseerd in het doorlopen van de BREEAM scan? Neem dan contact met ons op voor meer informatie over BREEAM NL in use.
