Biobased bouwen: dè oplossing voor een duurzame wereld?

De urgentie is duidelijk, we moeten snel verduurzamen. Volgens Sandra Nap – oprichter van Holland Houtland – spelen de materialen die wij gebruiken een bepalende rol bij verduurzamen in de bouw en landbouw. Innovaties op het gebied van biobased bouwen bieden volgens haar dè oplossing. Hoe? Dat lees je in dit interview.

Je hebt een passie voor innoveren. Hoe ben je vervolgens bij biobased bouwen uitgekomen?

Het heeft me altijd geïntrigeerd wat je allemaal met innovatie voor elkaar kunt krijgen. Duurzame vraagstukken bieden een mooie trigger om alles wat we doen, tegen het licht te houden en totaal anders te doen. Biobased bouwen is daar een voorbeeld van en het biedt een goede oplossing om ons materiaalverbruik drastisch te verminderen. Het heeft invloed op alles: op ons waterverbruik, ons energieverbruik, de stikstof-uitstoot, de CO2-uitstoot, maar ook op zaken als biodiversiteit. De impact is groot en de ontwikkelingen zijn interessant. En de volgende stap is innovatie echt toepassen in de markt.

Hoe gaat biobased bouwen volgens jou de wereld redden?

Haha, dat is simpel! Vlas, hout en hennep nemen CO2 op. En dat betekent nogal wat. Door biobased te bouwen, bouw je huizen met een relatief lage CO2-uitstoot, waarbij het huis vervolgens ook nog eens CO2 opneemt. Je kunt dus zoveel bouwen als je wilt, zonder dat je de aarde tekort doet. Dat is super gaaf, want je kunt tegelijkertijd innoveren en experimenteren met nieuwe vormen en ontwerpen. Kortom: een legio aan mogelijkheden om te ontdekken!
Daarbovenop is biobased wonen ook gezond wonen. De materialen werken als een Gore-Tex jas: ze isoleren goed en zijn ademend. Hierdoor is de luchtkwaliteit in een biobased gebouw veel beter dan in veel van onze huidige woningen en gebouwen.

Er is momenteel ook veel weerstand tegen biobased bouwen. Hoe kijk je daar tegenaan?

Biobased materialen zouden de plaats innemen van landbouwgrond voor voedsel en natuurgebieden zouden worden geofferd voor het verbouwen van biobased materialen. Maar er is nu al genoeg restmateriaal van Nederlands graan om 85.000 huizen per jaar van stro te bouwen. Ook hebben we voldoende vlas en reststromen van de tuinbouw beschikbaar om op te kunnen schalen. Er hoeft dus geen landbouwgrond of natuurgebied opgeofferd te worden om biobased te bouwen. Op termijn zal er bovendien een verschuiving plaats moeten vinden naar een meer plantaardig dieet, omdat de hoeveelheden vlees en zuivel die wij gebruiken niet gezond zijn. Daarmee komt veel landbouwgrond beschikbaar.

“Er komen veel innovaties aan en ze volgen elkaar in rap tempo op. Bijvoorbeeld hybride toepassingen met verschillende plantaardige materialen. Voor je het weet, kunnen we veel meer stro, hennep en vlas in hoogbouw toe gaan passen.”

– Sandra Nap, Holland Houtland

Wat is de rol van Holland Houtland in het opschalen van biobased bouwen?

Biobased bouwen betekent voor ons bouwen met álle houtvezels. Dus niet alleen hout, maar ook stro, hennep, vlas of lisdodde bijvoorbeeld. Holland Houtland heeft als doel het opschalen van de markt voor biobased bouwen. Als netwerkorganisatie helpen wij bedrijven, wooncorporaties en gemeenten met het daadwerkelijk toepassen daarvan. Een voorbeeld: de gemeente Capelle aan den Ijssel wilde een duurzame woonwijk realiseren op een drassig veenwijdegebied. Holland Houtland heeft laten zien dat biobased veel lichter is en daardoor heel goed past bij deze bouwopgave. Daarnaast hebben we laten zien welke partijen dit kunnen realiseren. Kortom: we maken het aanbod voor biobased zichtbaar en toegankelijk, zodat bedrijven en overheden direct aan de slag kunnen.

Jullie doen ook marktanalyses van het aanbod voor biobased bouwen. Is er genoeg aanbod en wellicht net zo belangrijk: is er ook genoeg vraag?

Dat is het verhaal van de kip en het ei, helaas. Er is momenteel voldoende aanbod. Zo is er bijvoorbeeld voldoende Nederlands stro om 100.000 huizen te bouwen per jaar! De kennis voor de toepassing is er ook al. Maar de uitdaging zit hem in het opschalen. Om op te schalen, zijn er grootschalige prefab-fabrieken nodig. Biobased bouwen is daar heel geschikt voor. Maar om in fabrieken te investeren, is er ook een duidelijke vraag nodig. Die vraag wordt nu geremd door factoren als de prijs en gebrek aan kennis bij potentiële opdrachtgevers.

Hoe is dit probleem op te lossen, denk je?

Er is een strategie nodig die de versnelling van de woningbouw koppelt aan de energietransitie. De focus ligt nu te veel op betaalbaar wonen. Maar als je iets nieuws wilt, dan is het lastig concurreren met het bestaande. De productie van beton, baksteen en cement is afhankelijk van veel energie en water, maar dat is voor grootverbruikers heel goedkoop. Daarom willen we woningbouw belonen voor de bijdrage aan maatschappelijke problemen. Denk bijvoorbeeld aan een beloning op CO2-reductie of het vermijden van stikstof-uitstoot, wat biobased financieel aantrekkelijker maakt. En naast een financiële prikkel is er ook meer aandacht nodig voor biobased bouwen.

“De focus in de energietransitie zal sowieso meer richting biobased schuiven. Als de politiek 1 miljoen nieuwe huizen wil bouwen de komende tien jaar EN binnen de 1,5 graad van het Parijsakkoord wil blijven, dan moet het in een keer goed en dus met de juiste materialen.”

– Sandra Nap, Holland Houtland

Je gaf aan dat innovaties een belangrijke rol spelen bij biobased bouwen. Hoe denk je dat Nederland eruit ziet over 15 jaar?

Dan is minimaal 80% van onze nieuwe gebouwen biobased gebouwd. Kijk naar Wood City in Helsinki. Dat is een wenkend perspectief voor stedebouwkundige en projectontwikkelaars, maar ook voor banken en verzekeringsmaatschappijen en de toekomstige bewoners! Ik wens Nederland hele mooie eigen ‘Wood & biobased Cities’.

*Fotocredits: © Stora Enso